1. Định nghĩa
Rối loạn lo âu lan tỏa (GAD) là một tình trạng tâm lý đặc trưng bởi lo âu kéo dài, không kiểm soát được về các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày. Người mắc thường xuyên cảm thấy lo lắng về các sự kiện hoặc tình huống trong cuộc sống mà không có lý do rõ ràng, và mức độ lo âu này không tương xứng với thực tế. Lo âu này có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm, làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường của người bệnh.
2. Triệu chứng
Triệu chứng của rối loạn lo âu lan tỏa bao gồm cả triệu chứng tâm lý và thể chất. Các bệnh nhân thường quan tâm các triệu chứng cơ thể và đi khám nhiều chuyên khoa như tim mạch, hô hấp, tiêu hóa nhưng không phát hiện các tổn thương đặc biệt tương xứng. Chính vì vậy người bệnh thường điều trị muộn. Các triệu chứng phổ biến là:
- Lo âu quá mức: Cảm giác lo lắng liên tục, không kiểm soát được và về nhiều vấn đề khác nhau (công việc, gia đình, sức khỏe, các mối quan hệ).
- Khó thư giãn hoặc cảm giác căng thẳng: Người bệnh luôn cảm thấy căng thẳng, khó thư giãn ngay cả khi không có yếu tố gây căng thẳng rõ ràng.
- Mệt mỏi: Lo âu kéo dài có thể khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức dù đã nghỉ ngơi đầy đủ.
- Khó ngủ: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc ngủ hoặc giấc ngủ không sâu, do lo âu thường xuyên.
- Khó tập trung: Lo âu có thể làm giảm khả năng tập trung vào công việc hoặc các hoạt động hàng ngày.
- Triệu chứng thể chất: bao gồm đau đầu, chóng mặt, tê bì tay chân, cảm giác kim châm, kiến bò, cơn nóng, cơn lạnh, nhức mỏi cơ, đau bụng, tim đập nhanh, huyết áp không ổn định, khó thở, cảm giác thiếu không khí, và các vấn đề tiêu hóa như buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón
- Dễ bị kích động: Người bệnh có thể dễ dàng cảm thấy cáu kỉnh hoặc tức giận vì những vấn đề nhỏ trong cuộc sống.
3. Ví dụ
Một ví dụ điển hình về rối loạn lo âu lan tỏa có thể là một người luôn lo lắng về công việc dù không có vấn đề thực sự nghiêm trọng. Mặc dù công việc đang diễn ra suôn sẻ, họ vẫn cảm thấy lo âu rằng mình sẽ bị sa thải hoặc không hoàn thành công việc đúng hạn. Họ cũng lo lắng về các vấn đề cá nhân như các mối quan hệ trong gia đình, và thậm chí cảm thấy lo ngại về sức khỏe của mình dù không có triệu chứng bệnh lý rõ ràng.
Một ví dụ khác có thể là một sinh viên lo âu về việc không đủ khả năng học tập tốt, dù thực tế điểm số của họ vẫn ổn và họ có thời gian để ôn tập. Tuy nhiên, lo âu kéo dài khiến họ khó tập trung vào việc học, gây ra cảm giác mệt mỏi và căng thẳng liên tục.
4. Điều trị tâm lý
Điều trị rối loạn lo âu lan tỏa chủ yếu tập trung vào việc giúp người bệnh quản lý và giảm lo âu thông qua các phương pháp tâm lý. Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
- Liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive Behavioral Therapy – CBT): Đây là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho rối loạn lo âu lan tỏa. CBT giúp người bệnh nhận diện và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực và không hợp lý dẫn đến lo âu. Liệu pháp này còn dạy người bệnh các kỹ năng đối phó với lo âu, giúp họ kiểm soát cảm giác lo lắng và giảm thiểu các triệu chứng.
- Liệu pháp thư giãn và giảm căng thẳng: Các kỹ thuật như thiền, yoga, và hít thở sâu có thể giúp giảm mức độ căng thẳng và lo âu. Những phương pháp này giúp người bệnh thư giãn và giảm thiểu các triệu chứng thể chất do lo âu gây ra, như căng cơ và mệt mỏi.
- Liệu pháp phơi nhiễm: Đôi khi, người bệnh có thể được yêu cầu tiếp xúc dần dần với các tình huống mà họ cảm thấy lo âu để giảm dần sự sợ hãi và lo lắng của họ. Liệu pháp này có thể giúp người bệnh đối mặt với nỗi sợ hãi trong một môi trường an toàn và có kiểm soát.
- Liệu pháp hành vi: Liệu pháp này tập trung vào việc thay đổi hành vi không thích hợp và giúp người bệnh phát triển những thói quen lành mạnh để đối phó với lo âu.
- Tư vấn cá nhân: Tư vấn có thể giúp người bệnh hiểu rõ hơn về bản thân, các yếu tố gây lo âu trong cuộc sống, và các cách để xử lý chúng. Tư vấn cũng giúp người bệnh tìm ra các giải pháp đối phó hiệu quả hơn.
Ngoài các liệu pháp tâm lý, trong một số trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hỗ trợ giảm lo âu, chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống lo âu.
